به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، نشست نقد و بررسی کتاب «دوازده صفر سه» نوشته محمدصادق علیزاده از انتشارات سوره مهر، به مناسبت سالگرد شهادت سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، با حضور نویسنده کتاب، مصطفی وثوق‌کیا و محسن باقری‌اصل، سه‌شنبه، هشتم مهر ۱۴۰۴ در سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
در این نشست صمیمانه، حاضران ضمن یادآوری و مرور تجربه‌های میدانی نویسنده از حضور در لبنان و شرکت در مراسم تشییع شهید سیدحسن نصرالله، به بررسی دقیق ویژگی‌های محتوایی و ساختاری کتاب پرداختند و هر یک دیدگاه‌های کارشناسانه خود را درباره نقاط قوت و ضعف این اثر به اشتراک گذاشتند.
محمدصادق علیزاده در ابتدای این نشست، با اشاره به سوابق و فعالیت‌های حرفه‌ای خود، اظهار داشت: “پیش از آنکه خود را نویسنده بدانم، یک روزنامه‌نگار فعال در حوزه فرهنگ هستم. مأموریت من برای پوشش رسانه‌ای مراسم تشییع در لبنان، تهیه گزارش‌های روزانه و ارسال آن‌ها به رسانه‌های تهران بود. اما همان‌طور که پیش‌بینی می‌کردم، با واقعیت‌هایی روبرو شدم که فراتر از قالب گزارش‌های ژورنالیستی بودند. آنچه در آنجا حس می‌کردم، بسیار بزرگ‌تر از محدودیت‌های ژورنالیسم بود.”
او در ادامه افزود: “از همان روزهای اول، همزمان با انجام مأموریت خبری‌ام، شروع به ثبت مشاهدات و شنیده‌هایم کردم. می‌دانستم که در آن مقطع زمانی، مخاطبان بیشتر به دنبال دریافت اطلاعات فوری هستند و فرصتی برای پرداختن به جزئیات وجود ندارد. اما برای خودم کاملاً روشن بود که این تجربه می‌تواند به یک کتاب ارزشمند تبدیل شود. پس از بازگشت از لبنان، از اواسط اسفند تا پایان تعطیلات نوروز، به طور جدی به نوشتن مشغول شدم و تا بیستم فروردین، کار نگارش را به اتمام رساندم. خوشبختانه، ناشر نیز با سرعت عمل، فرآیندهای لازم از جمله دریافت مجوز را انجام داد و کتاب توانست از همان روزهای نخست نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد.”
در ادامه این نشست، مصطفی وثوق‌کیا ضمن عرض تسلیت به مناسبت سالگرد شهادت سیدحسن نصرالله و سیدهاشم صفی‌الدین، به نقد و بررسی کتاب پرداخت و گفت: “صادقانه بگویم که از عنوان کتاب چندان خوشم نیامد و این نظر را قبل از چاپ کتاب نیز به آقای علیزاده گفته بودم. اما طرح روی جلد را بسیار جذاب و چشم‌نواز دیدم. در مقایسه با برخی آثار مشابه درباره لبنان، این کتاب از هویت بصری بهتری برخوردار است.”
او با اشاره به سابقه آشنایی خود با علیزاده، افزود: “سال‌هاست که او را می‌شناسم و آثارش را دنبال می‌کنم. نوشته‌های او به قدری لحن و نشانه‌های خاصی دارند که حتی بدون ذکر نام نیز می‌توان تشخیص داد که نویسنده مطلب، علیزاده است. در این کتاب نیز همان ویژگی‌های منحصربه‌فرد به چشم می‌خورد.”
وثوق‌کیا در ادامه به نقد محتوایی اثر پرداخت و توضیح داد: “کتاب «دوازده صفر سه» قصد ندارد اطلاعات تاریخی و رسمی گسترده‌ای را به مخاطب ارائه دهد، بلکه با نگاهی سفرنامه‌ای و در عین حال ژورنالیستی، به روایت تجربه می‌پردازد. برخلاف برخی آثار دیگر که به تاریخچه لبنان و حزب‌الله پرداخته‌اند، نویسنده کتاب «دوازده صفر سه» تلاش کرده است تا اطلاعات را به صورت مختصر و کاربردی ارائه دهد. به عنوان مثال، وقتی می‌گوید به «روضه الشهیدین» رفته، تنها به این موضوع اشاره می‌کند و همین اندازه کافی است تا ذهن مخاطب روشن شود. یا وقتی از قطعی برق و استفاده از موتور برق در لبنان سخن می‌گوید، مخاطب درک ملموس‌تری از شرایط پیدا می‌کند.”
این روزنامه‌نگار فرهنگی در ادامه اضافه کرد: “یکی از نکات مثبت کتاب این است که علیزاده همان ژورنالیست همیشگی باقی مانده است. او در متن، زبان رسمی را حفظ می‌کند، اما نگاه و روایتش روزنامه‌نگارانه است. او حتی شوخی‌های روزمره و تجربه‌های ساده را نیز وارد متن کرده و همین امر باعث می‌شود که ارتباط مخاطب با کتاب صمیمانه‌تر و گرم‌تر شود.”
وثوق‌کیا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فرصتی که کتاب «دوازده صفر سه» برای آشنایی با جریان مقاومت لبنان فراهم می‌کند، گفت: “شاید خط زمانی کتاب کمی آشفته به نظر برسد و مخاطب احساس کند که در مسیر رسیدن به روایت اصلی کمی معطل شده است، اما در نهایت، نویسنده توانسته است تصویری زنده از فضای لبنان و از دل آن، جایگاه حزب‌الله و شخصیت سید حسن نصرالله را به خوبی به تصویر بکشد. به نظر من، این کتاب برای کسانی که حوصله خواندن تاریخ و متن‌های سنگین سیاسی را ندارند، فرصتی استثنایی برای آشنایی با لبنان و مقاومت در بستر زندگی روزمره مردم است.”
محسن باقری‌اصل نیز در این نشست، با بیان دیدگاه‌های خود، اظهار داشت: “در فرهنگ ما مسلمانان، چهل سالگی سن پیامبری است؛ سنی که انسان به بلوغی می‌رسد که پیام و رسالتی برای ارائه دارد. محمدصادق علیزاده نیز در چهل سالگی نخستین کتاب خود را نوشته است و این نشان‌دهنده رسیدن او به مرحله‌ای تازه در مسیر حرفه‌ای‌اش است.”
وی در ادامه افزود: “اگر بخواهیم از منظر تز، آنتی‌تز و سنتز به موضوع نگاه کنیم، تز علیزاده منتقد بودنش است، آنتی‌تز او ژورنالیست بودنش و سنتز این دو در کتاب «دوازده صفر سه» نمود یافته است. نتیجه این ترکیب، متنی است که هم از تجربه نقد برخوردار است و هم از نگاه روزنامه‌نگاری میدانی بهره می‌برد.”
باقری‌اصل، کتاب را از نظر لحن و ریتم، اثری موفق توصیف کرد و ادامه داد: “این اثر نشان داد که نویسنده می‌تواند میان روایت و تحلیل، توازن برقرار کند. او نه صرفاً اطلاعات خام ارائه داده و نه صرفاً به تحلیل پرداخته، بلکه روایت و تحلیل را به موازات یکدیگر قرار داده است.”
این منتقد، به نقاط قوت ادبی کتاب نیز اشاره کرد و گفت: “در متن، رگه‌های جدی ادبیات به چشم می‌خورد؛ همان چیزی که فرمالیست‌های روسی به آن توجه داشتند. تصویرسازی‌ها و حرکت در صحنه‌ها به خوبی انجام شده است و اگر در آثار بعدی پررنگ‌تر شود، می‌تواند جایگاه نویسنده را در ادبیات تثبیت کند.”
باقری‌اصل در ادامه تصریح کرد: “این کتاب می‌تواند یک مسترکلاس باشد؛ یعنی برای کسانی که صرفاً مخاطب هستند و از خواندن لذت می‌برند و احساس نمی‌کنند وقتشان تلف شده است. اما در بسیاری از کتاب‌ها، ما با آثار ضعیفی مواجه هستیم که نه تنها وقت خواننده را می‌گیرد، بلکه اعتبار نویسنده و شکل اثر را نیز زیر سؤال می‌برد. «دوازده صفر سه» اما می‌تواند الگویی باشد برای نوآموزان مستعد سراسر کشور که در حوزه ژورنالیستی و خبرنویسی فعالیت می‌کنند و می‌خواهند فراتر از کار روتین خود، به روایت‌نویسانی متبحر تبدیل شوند.”
وی افزود: “خواندن این کتاب به آن‌ها کمک می‌کند تا بدون تجربه مستقیم، با یک ماحصل از تجربیات نویسنده و سال‌ها حضور میدانی او آشنا شوند. تراکم و چگالی مطالب و تجربیات ارائه‌شده در کتاب، همانند کپسول‌های ویتامینه است و به مخاطب اجازه می‌دهد حجم زیادی از تجربه را به صورت فشرده و کاربردی دریافت کند. به نظر من، محمدصادق علیزاده در این اثر هیچ کم‌کاری نکرده است و خواندن آن می‌تواند کمک بزرگی برای کسانی باشد که می‌خواهند در عرصه خبر و روایت‌نویسی پیشرفت کنند.”
باقری‌اصل در ادامه سخنان خود گفت: “عنوان «دوازده صفر سه» سخت و دشوار است و به راحتی در ذهن نمی‌ماند. همچنین، کتاب با ریتم تند پیش می‌رود و فرصت تنفس کافی به مخاطب نمی‌دهد. اگر نویسنده گاهی روی صحنه‌ها مکث بیشتری می‌کرد، تأثیرگذاری بیشتر می‌شد. همچنین، علیزاده در کتاب علیه گوگل صحبت و انتقادی به آن وارد کرده است. نمی‌دانم چرا باید گوگل را زیر سؤال برد؛ زیرا اگر اینترنت نبود، حتی شخصیت او به عنوان محمدصادق علیزاده روزنامه‌نگار امروزی هم شکل نمی‌گرفت. من می‌گویم همه ما فرزندان گوگل هستیم؛ فرزندان گوگل هستیم، زیرا نمی‌توانیم بدون استفاده از آن کاری انجام دهیم؛ اما در مجموع، کتاب اثری جدی و موفق است و خوشحالیم که با پدیده‌ای تازه در عرصه نویسندگی روبه‌رو هستیم.”
در ادامه نشست، علیزاده به برخی از نقدها پاسخ داد و در خصوص موضوع فناوری و گوگل توضیح داد: “من مخالف فناوری یا گوگل نیستم و اصلاً روحیات ضدمدرن ندارم. نقد من متوجه پدیده‌ای است که مرتضی آوینی از آن با عنوان «توهم دانایی» یاد می‌کرد. فناوری ارتباطی در سال‌های اخیر این توهم را ایجاد کرده است که فرد با خواندن چند مطلب کوتاه در شبکه‌های اجتماعی، خود را تحلیلگر بداند. در حالی که واقعیت بسیار پیچیده‌تر از این است.”
وی افزود: “در سفر لبنان سعی کردم پیش‌فرض‌های ذهنی‌ام را کنار بگذارم و واقعیت را آن‌طور که هست ببینم. واقعیت در بستر خودش معنا پیدا می‌کند. به عنوان مثال، هویت ملی در لبنان با آنچه ما در ایران به عنوان هویت ملی می‌شناسیم متفاوت است. یا سبک زندگی مردم، از قیمت قهوه تا ذائقه غذایی، همه جزئی از فرهنگی است که از دل آن، حزب‌الله و شخصیت‌هایی چون سیدحسن نصرالله شکل گرفته‌اند.”
وثوق‌کیا نیز در جمع‌بندی دیدگاه خود بیان کرد: “کتاب «دوازده صفر سه» به مخاطب کمک می‌کند تا بدون رجوع به متون آکادمیک سنگین، تصویری روشن از لبنان امروز و نقش حزب‌الله به دست آورد. کسانی که حوصله مطالعه تاریخ یا تحلیل‌های پیچیده درباره لبنان و حزب‌الله را ندارند، می‌توانند در خلال روایت نویسنده، هم با فضای لبنان آشنا شوند و هم چرایی حضور و نقش حزب‌الله در معادلات منطقه‌ای را درک کنند.”
منبع : خبرگزاری مهر
