به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق با حمایت قدرت‌های استکباری شرق و غرب علیه انقلاب اسلامی ایران، نقطه‌ی عطفی در تاریخ کشور به شمار می‌رود. این جنگ، عرصه‌ای برای حضور گسترده‌ی مردم از اقشار مختلف در جبهه‌های حق علیه باطل بود و صحنه‌های بی‌نظیری از ایثار و فداکاری را به نمایش گذاشت. این رویداد تأثیرات عمیقی بر جنبه‌های مختلف جامعه از جمله ادبیات معاصر گذاشت و منجر به شکل‌گیری ادبیات پایداری دفاع مقدس شد.
بسیاری از رزمندگان، با انگیزه‌های گوناگون و در سنین مختلف، برای دفاع از میهن و ارزش‌های آن راهی جبهه‌ها شدند. آن‌ها دیدگاهها، احساسات، خاطرات و پیام‌های خود را در قالب وصیت‌نامه‌ها، دست‌نوشته‌ها، فیلم‌ها و فایل‌های صوتی برای مردم به یادگار گذاشتند. این اسناد تاریخی ارزشمند، منابع مهمی برای شناخت عمیق‌تر جنگ و درک زوایای پنهان آن هستند. این متون، که توسط رزمندگان در خط مقدم نبرد نگاشته شده‌اند، ابعاد گوناگون جنگ تحمیلی را منعکس می‌کنند و تصویری واقعی و ملموس از این واقعه‌ی بزرگ ارائه می‌دهند.
این دست‌نوشته‌ها از منظر ادبی نیز قابل توجه هستند و نکات ارزشمندی را در خود جای داده‌اند. شهدای دفاع مقدس با ایمان راسخ، بصیرت عمیق، ولایت‌پذیری و معرفت الهی، پرچم‌داران جهاد و شهادت بودند و جان خود را در راه حق و حقیقت فدا کردند. وصیت‌نامه‌های این شهدا، آیینه تمام‌نمای فرهنگ دینی جامعه‌ی ایران است و باید به دقت مطالعه و بررسی شود تا به عنوان چراغ راه در شرایط کنونی کشور مورد استفاده قرار گیرد.
سیدرحمان حسینی، پیشکسوت دفاع مقدس و مدرس دانشگاه، در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن گرامیداشت هفته دفاع مقدس و با اشاره به سخن امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه «وصیت‌نامه شهدا انسان را می‌لرزاند و بیدار می‌کند»، اظهار داشت: اگرچه همه‌ی شهدای دوران دفاع مقدس وصیت‌نامه نداشتند، بسیاری از آن‌ها این میراث ارزشمند را از خود به جای گذاشتند که هر کدام با توجه به سطح سواد، فرهنگ و تفکر خود، این متون را در تاریخ ثبت کردند، اگرچه مضامین اصلی آن‌ها تقریباً یکسان است.
حسینی با یادآوری تأکیدات امامین انقلاب بر مطالعه و تفکر در وصیت‌نامه‌های شهدا، افزود: امام خمینی (ره) مطالعه‌ی وصیت‌نامه‌های شهدا را هم‌تراز با عبادت دانستند، زیرا معتقد بودند که این متون به افزایش بصیرت و کمال فکری و معنوی کمک می‌کنند.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه‌ی دفاع مقدس با نقل قولی از رهبر معظم انقلاب گفت: ایشان فرمودند: «این وصیت‌نامه‌های شهدا که امام (ره) توصیه به مطالعه‌ی آن‌ها می‌کردند، به این دلیل است که نمایشگر انقلاب درونی یک نفر است. هر کدام از این وصیت‌نامه‌ها را که انسان می‌خواند، تصویری از انقلاب یک نفر را در آن می‌بیند و خودش منقلب‌کننده و درس‌دهنده است.»
وی افزود: ما باید این حالت را تعمیم دهیم و این ممکن است. وصیت‌نامه‌های شهدا دریچه‌ای برای فهم حالات معنوی رزمندگانی است که قادر به انجام کارهای بزرگ و پیروزی در صحنه‌هایی شدند که با معادلات مادی و نظامی معمول دنیا قابل محاسبه نیست.
حسینی تصریح کرد: دفاع مقدس به تعبیر مقام معظم رهبری یک گنجینه بزرگ است و وصیت‌نامه‌های شهدا نیز گنج‌های ارزشمند این دوران هستند. بنابراین، حفظ و انتشار این گنجینه‌ها در راستای حفظ و نشر ارزش‌های این دوران پرافتخار و حماسه‌ساز ضروری است و باعث ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و تقویت ایمان و معنویت می‌شود.
وی انتشار گسترده‌ی وصیت‌نامه‌های شهدا را مهم ارزیابی کرد و گفت: آشنایی آحاد جامعه، به ویژه نسل نوجوان و جوان، با این متون پرمحتوا و ارزشمند و ارائه‌ی آن در قالب‌های مختلف هنری و ادبی در سطح مدارس و دانشگاه‌ها و نیز نشر در فضای مجازی، اهمیت ویژه‌ای دارد و باید مورد توجه جدی مسئولان قرار گیرد.
حسینی یادآور شد: انتشار و گسترش مفاهیم و محتوای وصیت‌نامه‌های شهدای جنگ تحمیلی باعث ترویج فرهنگ دفاع مقدس، هویت‌بخشی به نسل نوجوان و جوان، پیشگیری و تقلیل آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی و نیز تقویت گفتمان ایثار و فداکاری و مقاومت در جامعه می‌شود.
این فعال حوزه‌ی دفاع مقدس، وصیت‌نامه‌های شهدا را برخاسته از ایمان، شناخت و عرفان جاری در جبهه‌ها دانست و توضیح داد: با مطالعه‌ی بسیاری از وصیت‌نامه‌ها در می‌یابیم که نکات نابی همچون تأکید بر انجام واجبات و ترک محرمات، چشم‌پوشی از دنیا و توجه به آخرت، مناجات‌ها و واگویه‌های عارفانه با خداوند و لحظه‌شماری برای وصال حق در فضای معنوی و عرفانی وصیت‌نامه‌ها به چشم می‌خورد.
حسینی در ادامه با خوانش بخش‌هایی از نوشته‌های به یادگار مانده از شهدای شهرستان بروجن، به تشریح ساختار و محتوای وصیت‌نامه‌های شهدای دفاع مقدس پرداخت. وی به فرازهایی از وصیت‌نامه‌ی شهید علی بابادی عکاشه اشاره کرد و گفت: این متن عارفانه، نمونه‌ای کامل از محتوا و ساختار وصیت‌نامه‌های شهدای ماست که در فرازهایی از آن می‌خوانیم: «إن کید الشیطان کان ضعیفاً … و مکروا و مکروالله والله خیرالماکرین…. خدا با ماست، اگر او را یاری نماییم. امام عزیزمان را همیشه یار و یاور باشیم. آنقدر در جبهه می‌مانم تا اینکه شهید شوم. ای جوانان نکند در رختخواب ذلت بمیرید که حسین (ع) در میدان نبرد شهید شد. مبادا در غفلت بمیرید که علی (ع) در محراب عبادت شهید شدند و [مبادا] در بی‌تفاوتی بمیرید که علی‌اکبر حسین در راه حسین (ع) که راه رهبر است، شهید شد. از مادران می‌خواهم از رفتن فرزندانشان به جبهه جلوگیری نکنند که فردا در محضر خدا نمی‌توانند جواب زینب (س) که تحمل هفتاد و دو شهید را نمود، بدهند.»
این مدرس دانشگاه در پایان گفت: شهید عکاشه خواسته‌هایی نیز از برادرانش دارد: «از برادرانم می‌خواهم که بعد از من سلاح بردارید و به جنگ کافران بعثی بروید و از دین و ناموس خود دفاع کنید، امیدوارم که من را حلال کنید. از همه می‌خواهم که برای سلامتی امام دعا کنید و دفاع از اسلام و روحانیت را فراموش نکنید، ان‌شاء‌الله.»
حافظ حاتمی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، با اشاره به سخن امام خمینی (ره) که فرمودند: «این وصیت‌نامه‌هایی که این عزیزان (شهدا) می‌نویسند مطالعه کنید، پنجاه سال عبادت کردید و خدا قبول کند یک روز هم یکی از این وصیت‌نامه‌ها را بگیرید و مطالعه کنید و فکر کنید»، اظهار کرد: وصیت‌نامه‌های شهدا در واقع دل‌نوشته‌هایی خالی از تصنع و تکلف و برخاسته از عمق دل هستند و روحی صمیمی و خالص را به نمایش می‌گذارند.
حاتمی با ذکر اینکه اغلب شهدا وصیت‌نامه‌های خود را در ساعات منتهی به عملیات یا در زمان انجام مأموریت در عملیات‌های پدافندی ثبت کرده‌اند، افزود: بنابراین، غالب این متون ارزشمند بدون طرحی از پیش تعیین‌شده نگاشته می‌شد و شهدا گاه حتی مجال بازخوانی و تصحیح دل‌نوشته‌های خود را هم نمی‌یافتند.
نویسنده‌ی کتاب مدادالعلماء و دماءالشهداء در خصوص محتوای وصیت‌نامه‌های شهدا با یادآوری اینکه این متون از سطوح مختلف در زمینه‌ی نگارش برخوردارند، تصریح کرد: برخی شهدا بر مهارت‌های نگارش تسلط بهتری داشته و از قریحه‌ی ادبی برخوردار بوده‌اند، لذا متونی به مراتب ادبی‌تر خلق کرده و چه بسا متن خود را به چند بیت شعر نیز آراسته‌اند.
حاتمی با تأکید بر اینکه غالب وصیت‌نامه‌های شهدا از نثری ساده و روان برخوردارند، افزود: آنان پیام خود را در قالب متنی ساده و خالی از تصنع یا کنایه و ایهام به مخاطبان خود اعم از پدر و مادر، خانواده و عموم مردم انتقال دادند.
وی در خصوص یکدستی و هماهنگی سبک نگارش وصیت‌نامه‌های شهدا، یادآور شد: این امر برخاسته از فضای فکری حاکم بر جبهه‌ها و البته نشست و برخاست و تعامل نزدیک رزمندگان بوده که باعث شباهت ساختاری و محتوایی وصیت‌نامه‌ها شده است. اگر دقت کنیم، اکثر وصیت‌نامه‌ها با آیه‌ای از قرآن و ادای احترام به اهل بیت (ع) و نیز ابراز ارادت به رهبر انقلاب اسلامی آغاز می‌شود و با درج نام شهید به پایان می‌رسد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آموزه‌ها و معارف قرآن و روایات اهل بیت (ع) شاکله‌ی اصلی وصیت‌نامه‌های شهدا را شکل می‌دهد، اضافه کرد: سفارش به تقوا و پرهیزکاری، اهتمام به واجبات به ویژه نماز، دوری از منکرات، اطاعت از بزرگان و ائمه (ع)، قرار گرفتن در خط ولایت فقیه، وحدت و انسجام، محکم نگه داشتن سنگر مسجد، صله رحم، راستگویی و پرهیز از تزویر و ریا و احترام به پدر و مادر از مهم‌ترین توصیه‌های پرتکرار شهدا در وصیت‌نامه‌ها است.
حاتمی مفاهیم و مبانی ناظر بر حماسه‌ی حسینی (ع) را از اصلی‌ترین محورهای محتوای وصیت‌نامه‌ها عنوان و بیان کرد: عشق و ارادت رزمندگان به سیدالشهدا (ع) و تأسی به آموزه‌های مکتب عاشورا و حماسه‌ی کربلا نقشی بی‌بدیل در تعمیق باورها و مسیریابی آنان با تشخیص حق و مقابله با باطل داشت.
وی مشابهت‌های نهضت امام خمینی (ره) و قیام سیدالشهدا (ع) را یادآور شد و افزود: فرماندهان، سرداران و سربازان امام خمینی (ره) در جبهه‌های حق علیه باطل شیفته و دلداده‌ی حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بودند و نام و یاد آن حضرت و شهدای کربلا همواره در قلوب و اذهان و زبان‌ها جاری بود. لذا می‌بینیم آرمان باز شدن راه کربلا و آرزوی زیارت مرقد مطهر امام حسین (ع) در اغلب وصیت‌نامه‌ها ذکر شده است.
حاتمی توصیه‌ی شهدا به مادران و خواهران برای زینب‌وار زیستن را از دیگر وجوه تأثیرپذیری شهدا از قیام اباعبدالله الحسین (ع) دانست و گفت: شهدا از دختران و زنان جامعه خواسته‌اند که با تأسی به این بانوی صبور، شجاع و غیرتمند، حافظ خون شهیدان باشند و پیام ایثار و شهادت را به جامعه انتقال دهند.
منبع : خبرگزاری مهر
