به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلاماللهعلیها، در فاصله زمانی روز ملی قم تا ایام معصومیه امسال، برنامههای مختلفی در راستای بزرگداشت مقام حضرت فاطمه معصومه (س) برگزار شد که شایسته تقدیر است. با این حال، تأکید شده که رسالت فعالان فرهنگی نباید به برگزاری مراسمها محدود شود، بلکه باید از این فرصتها برای تبیین «گفتمان مأموریت تمدنی» این بانو در چارچوب «گام دوم انقلاب اسلامی» استفاده کرد.
بر اساس این دیدگاه، شعار «قم، جهانشهر تمدنی اهل بیت (ع)» که برای روز ملی قم انتخاب شده، نباید تنها یک شعار تبلیغاتی باشد، بلکه باید به عنوان «بیانیه مأموریت همیشگی» برای نهادهای مسئول در نظر گرفته شود. در حال حاضر، گفتمان فرهنگی رایج بیشتر بر فضائل فردی حضرت معصومه (س) مانند علم و تقوا متمرکز است، در حالی که حضور و سیره ایشان در قم، نماینده یک راهبرد کلان اجتماعی و مأموریتی الهی با پیامدهای تمدنی برای آینده جهان اسلام است. بنابراین، گذار از «تبیین فضائل» به «تبیین راهبرد فرهنگی» یک ضرورت اساسی محسوب میشود.
این نوشتار با تمرکز بر عنوان «کریمهی اهل بیت (ع)، محور گفتمان تمدنی»، به دنبال ارائه راهکاری است تا ظرفیت «قم، جهانشهر تمدنی اهل بیت ع» به یک گفتمان پویا و عملیاتی تبدیل شود. هدف آن است که نهادهای فرهنگی به سوی ساخت تمدن نوین اسلامی هدایت شوند و جایگاه حضرت فاطمه معصومه (س) به عنوان یک الگوی جامع معرفی گردد. این رویکرد چارچوبی نظری و عملی برای هویت دینی و ساخت آیندهای روشن در اختیار فعالان فرهنگی و اجتماعی قرار میدهد.
ضرورت معرفی همه جانبه الگوی فاطمی
حضرت فاطمه معصومه (س) در تاریخ اسلام جایگاهی منحصر به فرد دارد و صرفاً نگاه به فضایل معنوی ایشان، مانع درک ظرفیت عظیم آموزههای ایشان برای جامعه امروز میشود. هجرت و سیره ایشان در قم یک عملیات تمدنساز بوده است. در شرایط کنونی که بازتعریف نقش زن مسلمان در عرصههایی چون «جهاد تبیین» و «انتظار فرج» ضروری است، فعالان فرهنگی باید از معرفی تکبعدی شخصیت ایشان خودداری کنند. الگوی ارائهشده باید همه جانبه، جذاب و شامل ابعاد فردی، اخلاقی، اجتماعی، بصیرت سیاسی و نقشآفرینی تمدنی باشد تا نسل امروز بتواند در ابعاد مختلف زندگی از آن پیروی کند.
از فضیلت قدسی تا کارآمدی تمدنی
شخصیت حضرت فاطمه معصومه (س) علاوه بر جایگاه معنوی به عنوان یک «بانوی قدیسه»، دارای بعد کمتر شناختهشدهای به عنوان یک «بانوی تمدنساز» است. نقش اجتماعی ایشان به تولید فرهنگ فاطمی و نظامهای مذهبی ساختارمند در طول تاریخ منجر شده است. پیشگویی امام صادق (ع) دههها قبل از ولادت ایشان درباره حضورشان در قم، نشاندهنده آثار و برکات وجودی این بانو است. هجرت ایشان تنها برای عبادت فردی نبود، بلکه یک حرکت حماسی در دفاع از امامت بود که به جریانسازی تاریخی و تمدنی شیعه در ایران و جهان منجر شد.
این مأموریت به اندازهای بزرگ بود که به نظر میرسد یک «معصومه» باید به یاری امام معصوم زمان خود و امامان پس از ایشان تا دوران غیبت میشتافت. به همین دلیل، لقبی که امام رضا (ع) به خواهرشان دادند، اهمیت ویژهای دارد و بر «مقام عصمت» این بانو در تمام ابعاد فردی و اجتماعی تأکید میکند تا هیچ تردیدی در الهی بودن این هجرت و مأموریت تمدنی باقی نماند.
چهارستونِ ماموریت تمدنی بانوی کرامت
مأموریت تمدنی حضرت معصومه (س) بر چهار ستون استوار است که قم را به مرکز جهان تشیع تبدیل کرده است:
۱. فرهنگسازی: حضور ایشان در قم، این شهر را به پایگاه اصلی علوم اهلبیت (ع) تبدیل کرد که بعدها به خاستگاه انقلاب اسلامی و فرهنگ مقاومت در ایران و جهان تشیع تبدیل شد.
۲. ملتسازی: حضور ایشان هویت دینی ایران را بر پایه تشیع تثبیت کرد و به ملتسازی و استقرار نظام جمهوری اسلامی، مشروعیت معنوی و پشتوانه فکری بخشید.
۳. امتسازی: حرم مطهر ایشان امروزه به کانون وحدت جهانی شیعه تبدیل شده و با پیوند ملتها حول محور ولایت، در زمینه بیداری اسلامی نقش ایفا میکند.
۴. پیوند با نهضت انتظار فعال: هدف نهایی این مأموریت، زمینهسازی برای ظهور منجی عالم بشریت (عج) است. این موضوع در زیارتنامه ایشان نیز آمده است، جایی که زائر با عبارت «اَسأَلُ اللهَ اَن یُرِیَنا فیکُمُ السُّرورَ وَ الفَرَج»، خود را به نقشآفرینی در فرهنگ انتظار متعهد میکند.
راهکار عملیاتی در همسویی با ماموریت تمدنی بانوی کرامت
برای عملیاتی کردن این گفتمان، نیاز به یک بازمهندسی فرهنگی و نقشه راه برای فعالان وجود دارد. راهکارهای پیشنهادی بر چهار محور اصلی فعالیت فرهنگی استوار است:
- آموزش و تربیت: تبدیل آموزهها و مبانی ایمانی به مهارتهای عملیاتی مانند مدیریت بحران، مقاومت و جهاد تبیین.
- تولید محتوا و رسانه: ساخت روایتهای نوین برای نشان دادن تأثیر هجرت و حیات ایشان بر ملتسازی.
- کنشگری اجتماعی: تبدیل مفاهیم دینی به تعهدات اجتماعی ملموس مانند خدمت کریمانه.
- پژوهش و تولید فکر: تحلیل زیارتنامه و سیره ایشان به عنوان یک منشور سیاسی-اجتماعی برای تولید نظریههای جدید درباره نقش بانوان.
در پایان تأکید شده که گفتمان مأموریت تمدنی حضرت فاطمه معصومه (س) فراتر از فضائل فردی، یک راهبرد کلان اجتماعی و الهی است که تقوای فردی و حرکت اجتماعی را با یکدیگر تلفیق میکند. مأموریت اصلی، فعالسازی «جهانشهر قم» به عنوان پایگاه هویتی تشیع و تبدیل «زائر» به عنصر «منتظرِ فعال» برای امتسازی و ساخت تمدن نوین اسلامی در مسیر ظهور است. از فعالان فرهنگی کشور خواسته شده تا با الهام از این گفتمان، برای تحقق اهداف «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» یک «حرکت عمومی» ایجاد کنند.
منبع: آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلاماللهعلیها
