به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، لاسلو کراسناهورکایی به عنوان دومین نویسنده اهل مجارستان، برنده جایزه نوبل ادبیات شد. او که با رمان «تانگوی شیطان» در سال ۱۹۸۵ به شهرت جهانی رسید، چهارمین فردی است که در سال ۲۰۲۵ جایزه نوبل را دریافت میکند. آکادمی سوئد روز پنجشنبه اعلام کرد که این جایزه به دلیل «آثار جذاب و رؤیاییاش که در بحبوحه وحشت آخرالزمانی، قدرت هنر را یادآور میشود» به او اهدا شده است. این جایزه ۱۱ میلیون کرون سوئد (۱.۲ میلیون دلار) ارزش دارد.
آکادمی سوئد در بیانیهای، کراسناهورکایی را «نویسنده حماسی بزرگی در سنت اروپای مرکزی» و ادامهدهنده راه نویسندگانی چون کافکا و توماس برنهارد توصیف کرد. در این بیانیه آمده است که آثار او با پوچگرایی و افراطگرایی گروتسک شناخته میشود، اما در عین حال با نگاهی متفکرانه به شرق نیز میپردازد. این نویسنده آثاری نوآورانه خلق میکند که در تجسم مرگ، سرزندهترین حالت را به نمایش میگذارند.
لاسلو کراسناهورکایی در سال ۱۹۵۴ در مجارستان، کمتر از یک دهه پس از پایان اشغال نازیها، متولد شد. او نویسندگی را در دهه ۸۰ میلادی و همزمان با فروپاشی کمونیسم آغاز کرد. فروپاشی ساختارهای سیاسی یکی از دغدغههای اصلی اوست و پیشبینی پایان دنیا در تمام رمانهایش دیده میشود. به همین دلیل، سوزان سونتاگ، منتقد ادبی، او را «استاد معاصر آخرالزمان» نامید. رمانهای مالیخولیایی او جوایز متعددی از جمله جایزه ملی کتاب آمریکا برای ادبیات ترجمه شده در سال ۲۰۱۹ و جایزه بینالمللی من بوکر در سال ۲۰۱۵ را برایش به ارمغان آوردهاند. همچنین چندین اثر او مانند «تانگوی شیطان» و «سودای مقاومت» به فیلم تبدیل شدهاند.
زندگی من یک اصلاح همیشگی است
کراسناهورکایی ۷۱ ساله در مصاحبه با رادیو سوئد گفت که ابتدا قصد داشت تنها یک کتاب بنویسد، اما پس از خواندن رمان اولش، «تانگوی شیطان»، تصمیم گرفت با نوشتن کتابی دیگر، کار خود را ارتقا دهد. او افزود: «زندگی من یک اصلاح همیشگی است.» این نویسنده همچنین «تلخی» را بزرگترین منبع الهام خود معرفی کرد. او روز پنجشنبه در مصاحبهای از فرانکفورت که در وبسایت نوبل منتشر شد، گفت: «وقتی به وضعیت فعلی جهان فکر میکنم، بسیار غمگین میشوم و این عمیقترین الهام من است.»
داستانهای این نویسنده در روستاها و شهرهای دورافتاده اروپای مرکزی، از مجارستان تا آلمان، و همچنین در خاور دور، بهویژه چین و ژاپن، رخ میدهند. آکادمی نوبل با تأیید نظر سوزان سونتاگ که او را «استاد آخرالزمان» خوانده بود، اعلام کرد این توصیف پس از مطالعه دومین کتاب نویسنده، «مالیخولیای مقاومت»، ارائه شده است. کراسناهورکایی دومین نویسنده مجارستانی است که این جایزه را دریافت میکند؛ پیش از او ایمره کرتش در سال ۲۰۰۲ برنده نوبل ادبیات شده بود.
رمان موفق او، تانگوی شیطان (۱۹۸۵)، در منطقهای روستایی و مشابه زادگاهش اتفاق میافتد و به یک اثر ادبی مهم در مجارستان تبدیل شد. به گفته آکادمی، این رمان با عباراتی تأثیرگذار، گروهی از ساکنان فقیر یک مزرعه اشتراکی متروکه را پیش از سقوط کمونیسم به تصویر میکشد. آکادمی افزود: «همه در رمان منتظر یک معجزه هستند؛ امیدی که با جمله فرانتس کافکا در مقدمه کتاب، یعنی “در آن صورت، با انتظار کشیدن برای آن، آن را از دست خواهم داد”، از بین میرود.» کراسناهورکایی بارها از رمان «قلعه» اثر کافکا به عنوان یکی از منابع الهام خود نام برده است.
نخستوزیر مجارستان به منتقد سرسختش تبریک گفت
کراسناهورکایی از منتقدان سرسخت ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان، است و دولت او را به دلیل موضعش در قبال جنگ اوکراین، یک «مورد روانپزشکی» خوانده است. اوربان با کمک نظامی به اوکراین مخالف است. این نویسنده در ماه فوریه گفته بود: «چگونه کشوری که همسایهاش مورد حمله روسها قرار گرفته، میتواند بیطرف باشد؟» با این حال، اوربان پس از اعلام خبر، در پیامی کوتاه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «لاسلو کراسناهورکایی، برنده جایزه نوبل ادبیات مجارستان، برای ملت ما افتخار میآورد. تبریک میگویم!»
بخش بزرگی از الهام کراسناهورکایی از تجربیاتش در اروپای مرکزی در آستانه سقوط کمونیسم سرچشمه میگیرد. او در سال ۱۹۸۷ از مجارستان کمونیستی به برلین غربی رفت و آنجا با فضایی دموکراتیک مواجه شد که پیش از آن تجربه نکرده بود. او در سال ۲۰۲۳ درباره آن دوران گفت: «از آن زمان، هرگز طعم آزادی را فراموش نکردهام.»
ارتباط با خوانندگان قرن بیست و یکم
جیسون ویتاکر، استاد ارتباطات در دانشگاه لینکلن، معتقد است نوشتههای این نویسنده با خوانندگانی که درگیر اخبار جنگ اوکراین و درگیری فلسطین و اسرائیل هستند، ارتباط برقرار میکند. او افزود: «به نظر میرسد ما در قرن بیست و یکم وارد محیطی تاریکتر از آنچه در پایان قرن بیستم انتظار داشتیم، شدهایم. به همین دلیل، عناصر تاریک و طنز سیاه کتابهایی مانند “تانگوی شیطان” امروز با خوانندگان بیشتری ارتباط برقرار میکند.»
کراسناهورکایی در سینما نیز چهرهای شناختهشده است. همکاری نزدیک او با بلا تار، فیلمساز مشهور مجار، به ساخت فیلمهایی بر اساس آثار او منجر شد. از جمله این فیلمها میتوان به تانگوی شیطان با مدت زمان بیش از ۷ ساعت و هارمونیهای ورکمایستر اشاره کرد. بلا تار پس از اهدای جایزه نوبل به دوست و همکارش، در تماسی با اخبار جهان گفت: «همان موقع که “تانگوی شیطان” را میخواندم، فهمیدم که باید فیلمی بر اساس آن بسازم.»
کارنامهای پر از جوایز معتبر
کراسناهورکایی در سال ۱۹۹۳ جایزه بهترین اثر ادبی سال آلمان را برای رمان مالیخولیای مقاومت دریافت کرد. در این رمان، ورود یک سیرک شبحوار با لاشه یک نهنگ غولپیکر، مبارزهای وحشیانه بین نظم و بینظمی را به تصویر میکشد. آکادمی این رمان را اثری توصیف کرد که «هیچکس نمیتواند از تأثیرات آن در امان بماند.» او همچنین در سال ۲۰۱۵ برنده جایزه بینالمللی من بوکر شد.
از برندگان گذشته جایزه نوبل ادبیات میتوان به سالی پرودوم، شاعر فرانسوی و اولین برنده این جایزه، ویلیام فاکنر، نویسنده آمریکایی در سال ۱۹۴۹، و وینستون چرچیل، نخستوزیر بریتانیا در سال ۱۹۵۳، اشاره کرد. جایزه سال گذشته به هان کانگ، نویسنده کرهجنوبی، اهدا شد که هجدهمین زن برنده این جایزه بود.
منبع: خبرگزاری مهر
