به گزارش اخبار جهان به نقل از منابع مختلف علمی از جمله دانشگاه تگزاس و دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس، شهاب سنگی به اندازه کوه اورست، ۶۶ میلیون سال پیش با زمین برخورد کرد و منجر به انقراض دایناسورها شد. این برخورد با انرژی معادل هشت میلیارد برابر بمب اتمی دوران جنگ جهانی دوم، به‌قدری قدرتمند بود که شهاب سنگ عملاً بخار شد و به ذرات بسیار ریز گرد و غبار تبدیل گردید. این ذرات به لایه‌های بالایی جو زمین راه یافتند و در سراسر کره زمین پخش شدند.
در طول سالیان، این گرد و غبار کیهانی روی سطح زمین نشست و لایه‌ای نازک با نام “ناهنجاری ایریدیوم” را تشکیل داد. غلظت ایریدیوم در این لایه ۸۰ برابر بیشتر از میانگین غلظت آن در پوسته زمین است. از آنجایی که ایریدیوم در زمین کمیاب، اما در شهاب‌سنگ‌ها فراوان است، این لایه به‌عنوان یکی از قوی‌ترین شواهد برخورد شهاب‌سنگ و ارتباط آن با انقراض دایناسورها به شمار می‌رود. این یافته، نتیجه سال‌ها تحقیق و بررسی زمین‌شناسان و دانشمندان سراسر جهان است که با تحلیل نمونه‌های مختلف سنگ و رسوبات، این لایه خاص را شناسایی و ویژگی‌های آن را تعیین کرده‌اند. مطالعات ایزوتوپی و تجزیه و تحلیل ترکیب شیمیایی این لایه، به طور قاطع نشان دهنده منشاء فرازمینی این مواد است.
با وجود نابودی کامل شهاب سنگ، برخی قطعات کوچک از آن به جا مانده‌اند. یکی از شناخته‌شده‌ترین قطعات، تکه‌ای به اندازه یک دانه کنجد است که در سال ۱۹۹۸ توسط فرانک کایت، زمین‌شیمی‌دان دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس، در نمونه‌های حفاری‌شده نزدیک هاوایی کشف شد. گرچه گزارش‌هایی درباره کشف قطعات خرده‌سنگ‌های بیشتر در سال ۲۰۲۲ نیز وجود دارد، اما هنوز این ادعاها توسط جامعه علمی به طور کامل تأیید نشده‌اند. کشف قطعات بزرگ‌تر می‌تواند اطلاعات با ارزشی را درباره فرآیند شوکی که شهاب سنگ تجربه کرده و فشارها و دماهای شدید حاکم بر آن در لحظه برخورد فراهم کند. کشف و بررسی این قطعات، نقش مهمی در درک بهتر مکانیزم برخورد و پیامدهای آن ایفا می‌کند.
یکی دیگر از شواهد محکم برخورد، دهانه چیکشلوب در شبه‌جزیره یوکاتان مکزیک است. این دهانه عظیم با قطر تقریبی ۱۸۰ کیلومتر و عمق ۲۰ کیلومتر، یکی از بزرگترین دهانه‌های برخوردی در جهان محسوب می‌شود. با وجود گذشت میلیون‌ها سال و پوشیده شدن بخش بزرگی از آن با رسوبات و سنگ، هنوز آثار قابل مشاهده‌ای از این برخورد وجود دارد. فروچاله‌هایی در لبه دهانه، که در سنگ آهک ضعیف‌تر شکل گرفته‌اند، نشان از وسعت این فاجعه طبیعی دارند. مطالعات ژئوفیزیکی و تحلیل ساختار زمین‌شناسی در این منطقه، به طور دقیق موقعیت و ابعاد این دهانه را تعیین کرده‌اند.
اما پیامدهای این برخورد فراتر از ایجاد یک دهانه عظیم بود. سونامی عظیمی با ارتفاع تقریباً یک کیلومتر و سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت، به سراسر اقیانوس‌ها گسترش یافت. اثر این امواج غول‌آسا، ساختارهایی به نام “مگاموج” را در بستر دریا به جا گذاشته است که ارتفاعی به بلندی ساختمان‌های پنج طبقه دارند و در اعماق لوئیزیانا هنوز قابل مشاهده هستند. بررسی‌های لرزه‌نگاری تأیید کرده‌اند که منشاء این مگاموج‌ها، دهانه چیکشلوب است. این امواج ویرانگر، باعث تغییرات شدید در محیط‌های ساحلی و اکوسیستم‌های دریایی شده‌اند.
علاوه بر سونامی، باران‌های اسیدی، آتش‌سوزی‌های وسیع و ابری عظیم از گرد و غبار پیامدهای دیگر این برخورد بودند. این ابر غلیظ، مانع رسیدن نور خورشید به زمین شد و موجب سرد شدن شدید هوا، اختلال در فتوسنتز و فروپاشی زنجیره غذایی شد. برخی دانشمندان این شرایط را با “زمستان هسته‌ای” مقایسه می‌کنند، هرچند در مورد مدت زمان دقیق آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. شبیه سازی‌های کامپیوتری و مدل‌های آب و هوایی، به بررسی چگونگی و مدت زمان این تغییرات آب و هوایی شدید می‌پردازند.
آلن هیلدبرند، دانشمند سیاره‌ای و استادیار دانشگاه کلگری که در سال ۱۹۹۱ مقاله‌ای درباره کشف دهانه چیکشلوب منتشر کرد، قدرت این رویداد را با “ده هزار جنگ هسته‌ای پیاپی” توصیف می‌کند. او معتقد است که این برخورد به‌سادگی توضیح می‌دهد چرا بیشتر حیات زمین در آن زمان نابود شد. هیلدبرند در مصاحبه ای به وجود لایه‌ای به ضخامت یک تا دو سانتی‌متر از مواد پرتاب‌شده از شبه‌جزیره یوکاتان تا آلبرتا اشاره می‌کند. این شواهد نشان از قدرت و گستردگی فاجعه ناشی از برخورد دارد.
در نهایت، شهاب سنگی که سرنوشت دایناسورها را رقم زد، امروزه به‌صورت یک سنگ عظیم وجود ندارد. نشانه‌های این برخورد کیهانی به شکل گرد و غبارهای کیهانی، لایه‌ای نازک از ایریدیوم، دهانه‌ای عظیم در مکزیک و ردپای ویرانی‌های جهانی در تاریخ زمین، به جا مانده است. مطالعات ادامه دار درباره این رخداد علمی بزرگ، به درک بهتر از تاریخ زمین و احتمال رخدادهای مشابه در آینده کمک می‌کند.
منبع: منابع مختلف علمی از جمله دانشگاه تگزاس و دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس
