به گزارش اخبار جهان به نقل از ایبنا، جلد سیزدهم از «روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار» به کوشش مجید عبدامین و انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار، برای نخستین بار تصحیح و منتشر شد. این کتاب، نگاهی بی‌واسطه به زندگی شخصی و سیاسی چهارمین پادشاه سلسله قاجار، ناصرالدین‌شاه، ارائه می‌دهد. این اثر، شامل استنساخ صفحات ۲۳۸ تا ۴۷۷ و صفحات ۶۷۷ تا ۷۳۱ از آلبوم شماره ۹۳ مجموعه آلبوم‌های بیوتات است که تحت شماره ۰۰۷۴۷۵/۲۹۵ در سازمان اسناد ملی ایران بایگانی شده و وقایع از جمادی‌الثانی ۱۳۰۱ تا ذی‌حجه ۱۳۰۵ قمری (مطابق با بخشی از سال‌های ۱۲۶۵ تا ۱۲۶۹ خورشیدی) را پوشش می‌دهد.
ناصرالدین‌شاه، با ۵۰ سال سلطنت، طولانی‌ترین دوره پادشاهی را در میان پادشاهان قاجار تجربه کرد. لقب‌های متعددی چون «قبله عالم» و «سلطان صاحبقران» بر او اطلاق می‌شد و پس از ترور توسط میرزا رضای کرمانی، به «شاه شهید» نیز شهرت یافت. وی نخستین پادشاه ایران بود که خاطرات خود را به رشته تحریر درآورد و همچنین اولین پادشاهی که برای آشنایی با تمدن و تکنولوژی غرب، به اروپا سفر کرد. ترور وی در سال ۱۲۷۵ خورشیدی، در آستانه جشن پنجاهمین سالگرد تاج‌گذاری‌اش، نقطه‌ی پایانی بر دوران طولانی حکومت او گذاشت. پیکر ناصرالدین‌شاه در حرم عبدالعظیم حسنی در ری به خاک سپرده شد.
اهمیت تاریخی «روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار» در جایگاه یکی از مهم‌ترین اسناد دوره قاجار، غیرقابل انکار است. این مجموعه که ۳۴ سال قمری (حدود ۳۳ سال خورشیدی) از زندگی وی را در بر می‌گیرد، تصویری زنده و بی‌نظیر از ایران در اواسط قرن نوزدهم میلادی ارائه می‌دهد. شرح سفرهای داخلی و خارجی شاه، مناسبات دربار و زندگی خصوصی وی، از جمله جزئیات جذابی است که در این خاطرات ثبت شده است. این کتاب، نه تنها شرح وقایع سیاسی و اجتماعی آن دوره است، بلکه نگاهی به جزئیات زندگی روزمره درباریان و مردم عادی نیز ارائه می‌دهد. مطالعه‌ی این متن، بینشی عمیق درباره روابط خانوادگی، ساختار سیاسی، و فرهنگ جامعه در آن دوران به خواننده ارائه می‌دهد.
جلد سیزدهم این مجموعه، که به کوشش مجید عبدامین منتشر شده است، به روزهای جمادی‌الثانی ۱۳۰۳ تا ذی‌حجه ۱۳۰۵ قمری می‌پردازد. نمونه‌هایی از نوشته‌های ناصرالدین شاه در این جلد به شرح زیر است:
در روز یکشنبه ۲۸ جمادی‌الثانی ۱۳۰۳ قمری (۱۵ فروردین ۱۲۶۵ خورشیدی)، شاه قصد شکار داشت. بارندگی شدید مانع از رسیدن به محل شکار شد. با این حال، پس از فروکش کردن باران، شاه به همراه همراهانش به شکار پرداخت، اما شکار چندانی نصیبشان نشد. در این بخش از خاطرات، توجه به جزئیات، از جمله نوع پوشش، مکان‌ها و حتی رفتار حیوانات، خواننده را در فضای آن روز قرار می‌دهد. این جزئیات، نمایشی از نحوه‌ی زندگی درباری در آن دوره را به تصویر می‌کشد.
در روز یکشنبه ۶ رجب ۱۳۰۳ قمری (۲۲ فروردین ۱۲۶۵ خورشیدی)، وزرا در حضور ناصرالدین‌شاه حاضر شدند. این بخش از خاطرات، با شرحی طنزآمیز از وضعیت جسمانی قوام‌الدوله، گوشه‌ای از مناسبات سیاسی و اجتماعی دربار را به تصویر می‌کشد. این شرح، نه‌تنها جنبه‌ی سیاسی دارد، بلکه بیانگر صمیمیت نسبی و فضای غیررسمی در برخی مناسبات درباری است.
بخش دیگری از خاطرات، وقایع روز پنجشنبه هشتم شعبان ۱۳۰۳ قمری (۲۳ اردیبهشت ۱۲۶۵ خورشیدی) را روایت می‌کند. دیدار با مقامات مختلف و شرح ملاقات با ضیاء‌الدوله، حاکم سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام، از جمله رویدادهای این روز است. ملاقات با ضیاء‌الدوله، این فرصت را ایجاد می‌کند که شاه، به ارزیابی و نظارت بر حاکمان محلی بپردازد.
در بخش دیگری از این جلد، ناصرالدین‌شاه از دیدار با نصرت‌پاشا و سفر به باغ و شرحی از یک توفان شدید و بارش باران، جزئیاتی از زندگی روزانه‌ی خود را شرح می‌دهد.
این خاطرات، فراتر از یک گزارش ساده از وقایع روزانه، منابع ارزشمندی برای محققان رشته‌های تاریخ، جامعه‌شناسی و فرهنگ ایران در دوران قاجار هستند. فهرست‌های متنوعی همچون اسامی اشخاص و القاب، نام‌های جغرافیایی، و واژه‌های خاص از این کتاب تهیه شده است که نشان از اهمیت این اثر در تحقیقات تاریخی دارد. در نهایت، «روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار»، شرحی جذاب و بی‌واسطه از زندگی روزمره ایرانیان عصر قاجار به قلم خود شاه، ارائه می‌دهد.
منبع: ایبنا
