به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، عبدالرحمن مرادزاده اعلام کرد که آهوی جبیر، یکی از گونه‌های شاخص و ارزشمند حیات‌وحش ایران و نماد زیست‌بوم‌های بیابانی کشور است. این گونه که در گذشته جمعیت گسترده‌ای در جنوب و مرکز ایران داشت، در دهه‌های اخیر به دلیل تخریب زیستگاه، توسعه صنعتی و فشارهای انسانی با تهدید جدی مواجه شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر افزود که زیستگاه اصلی جبیر در این استان، محدوده خشکی پارک ملی دریایی نایبند است. این منطقه به طور هم‌زمان، هم محل زندگی حیات‌وحش و هم مرکز توسعه صنایع انرژی کشور محسوب می‌شود که این وضعیت، چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای احیای این گونه جانوری فراهم کرده است.
آغاز طرح احیای جبیر در بوشهر
در دهه ۱۳۸۰، با گسترش فعالیت‌های صنعتی و عمرانی در مناطق عسلویه و نایبند، بخش بزرگی از زیستگاه‌های جبیر تخریب شد. عواملی مانند احداث جاده‌ها، تردد ماشین‌آلات سنگین و کاهش پوشش گیاهی و منابع آبی، جمعیت این گونه را تا مرز نابودی پیش برد. به همین دلیل، اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در سال ۱۳۸۷ طرحی بلندمدت را برای حفاظت و تکثیر جبیر آغاز کرد.
در چارچوب این طرح، محوطه‌ای امن به وسعت ۱۰۰ هکتار با فنس‌کشی کامل ایجاد شد. در سال ۱۳۸۹، نخستین گروه از آهوان جبیر از استان‌های همجوار به این محدوده منتقل و در شرایط نیمه‌طبیعی رهاسازی شدند. این اقدام، اولین گام جدی برای احیای این گونه در استان بوشهر بود.
برای تقویت حفاظت، یک پاسگاه محیط‌بانی در منطقه احداث شد تا با حضور شبانه‌روزی محیط‌بانان، از ورود شکارچیان و تخریب زیستگاه جلوگیری شود. همچنین، برنامه‌هایی برای تأمین آب و غذای کمکی در فصول گرم سال اجرا شد. نتایج نشان داد که با مدیریت علمی و تأمین امنیت، جمعیت جبیر می‌تواند به‌سرعت افزایش یابد.
نقش صنایع در حفاظت از حیات‌وحش
یکی از نقاط عطف این طرح، مشارکت صنایع منطقه در حمایت‌های زیست‌محیطی بود. در سال ۱۳۹۴، شرکت پلیمر آریاساسول در قالب مسئولیت اجتماعی، با تأمین تجهیزات حفاظتی، نصب سامانه برق خورشیدی، ایجاد سامانه آبرسانی و استخدام نیروی بومی برای حفاظت، نقش مؤثری در این طرح ایفا کرد. این اقدامات به پایداری زیستگاه، افزایش زادآوری و موفقیت نخستین مرحله رهاسازی آهوان در طبیعت نایبند منجر شد.
گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که جمعیت جبیر در نایبند در حال افزایش است و زادآوری طبیعی هم در زیستگاه‌های نیمه‌طبیعی و هم در مناطق آزاد مشاهده می‌شود. آموزش جوامع محلی و تأسیس موزه تنوع زیستی و مرکز آموزش محیط زیست نایبند نیز در کاهش تهدیدها و افزایش مشارکت مردم مؤثر بوده است.
پس از پایان همکاری با شرکت قبلی، شرکت پتروشیمی جم حمایت از این طرح را در قالب مسئولیت‌های اجتماعی خود ادامه داد. این حمایت مؤثر باعث بهبود وضعیت جبیرها و موفقیت مرحله دوم رهاسازی آنها در زیستگاه طبیعی در سال جاری شد.
چالش‌های پیش رو و چشم‌انداز آینده
با وجود موفقیت‌ها، چالش‌هایی مانند توسعه ساخت‌وساز در حریم پارک ملی نایبند و خشکسالی‌های پیاپی همچنان پایداری جمعیت جبیر را تهدید می‌کنند. کارشناسان معتقدند تداوم این موفقیت به حمایت پایدار صنایع، نظارت مستمر با استفاده از فناوری‌های نوین و همکاری سازمان‌های دولتی و مردمی وابسته است.
پروژه احیای آهوی جبیر در بوشهر، نمونه‌ای موفق از حفاظت از گونه‌های در معرض تهدید در سطح ملی است. این طرح نشان داد که حتی در مناطق تحت فشار توسعه صنعتی نیز می‌توان با مدیریت علمی و مشارکت همگانی، میان توسعه و حفاظت تعادل برقرار کرد. پارک ملی دریایی نایبند امروز می‌تواند به الگویی ملی برای تلفیق این دو رویکرد تبدیل شود و جایگاهی شایسته در برنامه‌های بین‌المللی حفاظت از تنوع زیستی کسب کند.
منبع: خبرگزاری مهر
