اخبار جهان گزارش میدهد که در سالهای اخیر، شاهد ظهور روندی نگرانکننده در صنعت بازیهای ویدیویی غربی بودهایم. این بازیها نه تنها رویکردی ضدایرانی دارند، بلکه به وضوح کلیشههای مضر و اسلامهراسی خطرناک را ترویج میکنند. این آثار با تحریف حقایق تاریخی و فرهنگی، ایران و اسلام را نماد شرارت مطلق جلوه میدهند و این تصویر مخدوش را به میلیونها گیمر در سراسر جهان منتقل میکنند. این گزارش به بررسی لایههای پنهان این بازیها، ایدئولوژی حاکم بر آنها و پیامدهای زیانبار این روایتسازیهای عمدی میپردازد.
بازیهای غربی و آمریکایی که رنگ و بوی ضدایرانی دارند، غالباً محتوای اسلامهراسانه نیز در خود جای دادهاند. اگرچه این بازیها لزوماً با هدف اولیهی «ضداسلامی» بودن ساخته نمیشوند، اما در روایتها، طراحی شخصیتها یا نمایش فرهنگها، کلیشهها و تصورات منفی از اسلام و مسلمانان را بازتولید میکنند. در ادامه، به چند نمونه از بازیهای مورد انتقاد اشاره میکنیم. بازیهای ویدیویی آمریکایی که به نمایش منفی از ایران، اسلام و کشورهای خاورمیانه میپردازند، عموماً در ژانرهای سرگرمیهای نظامی، جنگی و اکشن دیده میشوند. برخی از این بازیها عبارتند از:
۱. Call of Duty: Modern Warfare، بهویژه نسخههای Modern Warfare و Black Ops II
این بازی، مسلمانان را در قالب تروریست به تصویر میکشد. در چند نسخه از این سری، دشمنان اصلی غالباً در کشورهای مسلماننشین مانند افغانستان، عراق یا مناطق خاورمیانه قرار دارند و طراحی شخصیتها و لهجههایشان به گونهای است که مسلمانان را با خشونت، افراطگرایی و تروریسم پیوند میزند. این بازی به خاطر روایت داستانهایی در خاورمیانه و نمایش گروههای تروریستی و نظامی، انتقادات زیادی را به دلیل نمایش کلیشهای فرهنگهای منطقه دریافت کرده است.
۲. Soldier of Fortune (سری بازیها)
این سری بازیها ماجراجوییهای نظامی و جنگی را دنبال میکنند و در برخی از نسخههای آن، تصاویری منفی و خشونتآمیز از میدانهای نبرد در خاورمیانه نمایش داده میشود.
۳. Battlefield ۳
بخشی از داستان این بازی در خاورمیانه اتفاق میافتد و مانند بسیاری از بازیهای نظامی دیگر، تصاویری خشن و منفی از مناطق و فرهنگهای گوناگون را ارائه میدهد.
۴. Medal of Honor: Warfighter
این بازی بر مبارزه با تروریسم در نقاط مختلف خاورمیانه تمرکز دارد. بازنمایی مجدد شخصیتها و شرایط ناشی از جنگهای مختلف در منطقه مورد انتقاد قرار گرفته و برخی معتقدند تصاویر این بازی میتواند به تجربیات اجتماعی و فرهنگی منفی دامن بزند.
۵. Spec Ops: The Line
این بازی داستانی عمیق و بحثبرانگیز درباره جنگ و پیامدهای روانی آن دارد. با وجود انتقادات فراوان به نحوهی نمایش شخصیتها و داستان، برخی معتقدند نمایشهایی از خاورمیانه در آن وجود دارد که میتواند منفی تلقی شود.
۶. Counter-Strike
این بازی به موضوع جنگهای تروریستی و خشونت در خاورمیانه میپردازد و برخی شخصیتها و سلاحها ممکن است منجر به تحریف واقعیت شوند. این بازیها به دلیل محتوایشان و نحوهی نمایش فرهنگهای مختلف مورد نقد قرار گرفتهاند و ممکن است بر نگرشها و تصورات عمومی تأثیر بگذارند. نقدهای اجتماعی و فرهنگی پیرامون این نوع بازنماییها اهمیت فراوانی دارند و منجر به گفتگوهای گستردهای درباره تأثیر بازیهای ویدیویی بر روابط فرهنگی و سیاسی میشوند.
۷. Counter-Strike: Global Offensive
اگرچه این بازی عمدتاً به عنوان یک بازی تیراندازی چند نفره شناخته میشود، اما برخی از شخصیتهای آن به عنوان تروریستهایی از خاورمیانه به تصویر کشیده میشوند که میتواند به تقویت کلیشههای منفی علیه ایرانیان و فرهنگهای دیگر منجر شود.
۸. SOCOM: U.S. Navy SEALs
در این سری بازیها، در برخی نسخهها به طور مستقیم به ایران و تهدیدهای منتسب به آن اشاره شده است. ماموریتها به صورت منفی و از دیدگاه آمریکاییها طراحی شدهاند که میتواند تصویری منفی از مناطق و فرهنگهای محلی ایجاد کند.
۹. Six Days in Fallujah
این بازی با هدف تطهیر حملهی آمریکا به عراق و نمایش یکجانبهی نبرد فلوجه ساخته شده است. بازی به بازسازی نبرد فلوجه در عراق میپردازد و عمدتاً دیدگاه نظامیان آمریکایی را منعکس میکند. به همین دلیل، گروههایی در جهان اسلام آن را تحریف تاریخ و نادیده گرفتن قربانیان غیرنظامی دانستهاند. این بازی بر اساس جنگ عراق ساخته شده، اما تاکید آن بر فعالیتهای نظامی و زمینههای ضد تروریستی، به تصویر کشیدن یک واقعیت جنگی منفی در خاورمیانه منجر میشود که در برخی موارد میتواند شامل ایران و تاثیرات آن نیز باشد.
۱۰. Resident Evil ۵
این بازی به طور ضمنی به نژادپرستی و اسلامهراسی میپردازد. اگرچه بازی به طور مشخص به مسلمانان اشاره نمیکند، اما وقایع آن در کشوری خیالی در آفریقا و در محیطی روستایی/اسلامی رخ میدهد که بسیاری از عناصر فرهنگی به شکلی نادرست و کلیشهای به تصویر کشیده شدهاند.
۱۱. Assassin’s Creed (برخی نسخهها، مانند نسخه اول)
این بازی به بازنمایی نادرست دورهی جنگهای صلیبی میپردازد. با وجود اینکه بازی دارای ابعاد تاریخی و فرهنگی گستردهای است، برخی منتقدان اسلامی معتقدند که در نمایش شخصیتهای مسلمان و جنگهای صلیبی، نوعی سوگیری غربی و یکجانبهنگری دیده میشود.
۱۲. Zog’s Nightmare
این بازی یک اثر نژادپرستانه و ضداسلامی است که توسط گروههای راست افراطی تولید شده است. این بازی به صراحت ضداسلامی و ضدیهودی است و توسط گروههای نئونازی و برتریطلبان سفید ساخته شده و یکی از معدود بازیهایی است که آشکارا ایدئولوژیهای افراطی و تنفرآمیز را ترویج میکند.
بسیاری از این بازیها ادعای صریح ضداسلامی بودن ندارند، اما انتقادات وارد بر آنها از سوی منتقدان فرهنگی، دانشگاهیان و نهادهای اسلامی معمولاً بر این مبنا است که مسلمانان را غالباً در نقش دشمن و تروریست نشان میدهند، فرهنگ اسلامی را سطحی، خشن یا واپسگرا جلوه میدهند و تنوع داخلی جهان اسلام را نادیده گرفته و آن را یکپارچه و کلیشهای به تصویر میکشند.
در مجموع، به نظر میرسد این بازیها نه تنها به عنوان سرگرمی، بلکه به عنوان ابزاری برای جنگ نرم و شکلدهی به گفتمانهای سیاسی علیه ایران و جهان اسلام عمل میکنند. بنابراین، لازم است با نگاهی نقادانه و هوشیارانه، ضمن افشای اهداف پشت پردهی این تولیدات، برای مقابله با این روایتسازیهای مخرب و ارائهی تصویری واقعی و متعادل از تمدن اسلامی، چارهجویی جدی صورت گیرد.


























