به گزارش اخبار جهان به نقل از وال استریت ژورنال، پهپادهای شاهد ساخت ایران به الگویی جهانی برای جنگ‌های مدرن تبدیل شده‌اند. این پهپادها با قیمت پایین، طراحی ساده، برد قابل توجه و اثربخشی عملیاتی بالا، توجه قدرت‌های بزرگ جهان را به خود جلب کرده‌اند و کشورهای مختلفی در تلاش برای تولید نمونه‌های مشابه هستند. این در حالی است که آمریکا، چین، فرانسه و انگلیس از جمله کشورهایی هستند که در حال حاضر به دنبال تولید پهپادهایی با مشخصات مشابه هستند.
گزارش وال استریت ژورنال به طور مفصل به ویژگی‌های کلیدی این پهپادها می‌پردازد. هزینه پایین ساخت، از 35 تا 60 هزار دلار برای هر واحد، در مقایسه با میلیون‌ها دلار هزینه موشک‌های هدایت‌شونده معمولی، یکی از نقاط قوت اصلی این پهپادهاست. طراحی ساده و استفاده از بال‌های مثلثی، تولید انبوه را تسهیل کرده و تاکتیک حمله انبوه، حتی سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته را با چالش مواجه می‌کند. استفاده از این پهپادها در جنگ اوکراین توسط روسیه، به خوبی نشان‌دهنده توانایی آنها در وارد آوردن فشار قابل توجه بر سامانه‌های دفاعی دشمن است.
با این حال، تولید پهپادهایی با قابلیت‌های مشابه توسط کشورهای غربی با چالش‌هایی همراه است. هزینه بالای نیروی کار و مواد اولیه، یکی از موانع اصلی در این زمینه محسوب می‌شود. با این وجود، شرکت‌هایی در آمریکا و اروپا مانند SpektreWorks و Griffon Aerospace در حال توسعه پهپادهای کم‌هزینه با الهام از پهپادهای شاهد هستند. پهپاد «Lucas» در آمریکا به عنوان نمونه‌ای از این تلاش‌ها معرفی شده است، هرچند هنوز فاصله قابل توجهی از نظر قیمت و کارایی با پهپادهای شاهد دارد.
این گزارش تأکید می‌کند که ظهور پهپادهای ارزان و دوربرد، قواعد جنگ‌های مدرن را تغییر داده است. استفاده از پهپادهای شاهد در اوکراین نشان داد که حملات انبوه با هزینه کم می‌تواند از لحاظ کارایی، بسیار مؤثرتر از استفاده محدود از تسلیحات گران‌قیمت باشد. به گفته یکی از تحلیلگران این روزنامه، «اگر وارد جنگ شوی، نیاز به جیب بسیار عمیق داری»؛ این جمله به خوبی اهمیت صرفه اقتصادی و توان تولید انبوه را در نبردهای طولانی مدت نشان می‌دهد.
پهپادهای شاهد، به ویژه مدل شاهد-136، توسط صنایع هوافضای ایران توسعه یافته‌اند. این پهپادها از مواد ساده‌ای مانند فوم و چوب ساخته می‌شوند و از طراحی «پرتاب و فراموش کن» با برد 1000 تا 2000 کیلومتر و کلاهک 40-50 کیلوگرمی برخوردارند. این ویژگی‌ها، آنها را به ابزاری ایده‌آل برای حملات انبوه تبدیل کرده است. سابقه ایران در توسعه پهپادها به دهه 1980 بازمی‌گردد و حتی شواهدی از مهندسی معکوس پهپاد آمریکایی RQ-170 در ساخت مدل‌هایی مانند شاهد-171 وجود دارد.
در جنگ اوکراین، روسیه از پاییز 2022 تاکنون بیش از 8000 پهپاد شاهد (با نام گرن-2) علیه اوکراین شلیک کرده است. تحلیل اخبار جهان نشان می‌دهد که در شش ماه قبل از می 2024، روسیه 2628 پهپاد شلیک کرده که بیش از 80 درصد آنها توسط اوکراین رهگیری شده است. با این حال، این حملات به عنوان ابزاری برای تست دفاع هوایی و اشباع رادارهای اوکراینی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. تولید این پهپادها در کارخانه الابوگا (تاتارستان) به ۲۰۰۰ فروند در شب رسیده و ۹۰ درصد فرآیند تولید آن محلی‌سازی شده است. گروه‌های مورد حمایت ایران نیز از این پهپادها در خاورمیانه، برای حمله به کشتی‌ها در دریای سرخ و تأسیسات نفتی عربستان در سال 2019 استفاده کرده‌اند. همچنین، حمله‌ای با بیش از 100 پهپاد به سمت اسرائیل در آوریل 2024 نیز صورت گرفته است.
وال استریت ژورنال در گزارش خود بر این نکته تأکید می‌کند که پهپادهای شاهد، جنگ را دموکراتیک کرده‌اند. اکنون، همه کشورها، صرف‌نظر از قدرت اقتصادی‌شان، می‌توانند با هزینه کم، حملات انبوه انجام داده و دفاع هوایی دشمن را خسته کنند. این پهپادها با وجود صدای کم (شبیه موتور سیکلت)، در گروه‌های بزرگ، رادارها را گیج می‌کنند. روسیه با تولید انبوه گرن-2، بر اساس طرح ایرانی، اما با تغییرات در موتور و کلاهک، نمونه‌ای از کپی‌برداری و بومی‌سازی این تکنولوژی را نشان داده است. اما این معامله (1.75 میلیارد دلار در 2023) برای ایران پشیمانی به دنبال داشته، زیرا وابستگی روسیه را کاهش داده است. ایالات متحده نیز در ژوئیه 2025، پهپاد LUCAS را رونمایی کرد که کپی واضحی از شاهد-136 بود. چین و کره شمالی نیز مدل‌های مشابهی بر اساس مفهوم شاهد توسعه داده‌اند.
در پایان، وال استریت ژورنال هشدار می‌دهد که شاهد نه تنها یک سلاح ایرانی است، بلکه یک الگوی جهانی برای جنگ آینده است. این روزنامه به رهبران غربی هشدار می‌دهد که ایالات متحده و متحدانش باید تولید انبوه کپی‌های خود را تسریع کنند تا در برابر تهدیدهای رو به رشد عقب نمانند. این پهپادها نشان‌دهنده گذار به جنگ رباتیک و ارزان هستند، جایی که تعداد، بر کیفیت غلبه دارد.
منبع: وال استریت ژورنال
