به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از همشهری، در آستانه هفته گردشگری و روز تهران، شورای اسلامی شهر تهران بر لزوم توجه به مراکز گردشگری، فرهنگی و تاریخی این شهر تأکید کرد. در سیصدوپنجاه‌ونهمین جلسه شورا، احمد علوی، رئیس کمیته گردشگری، با ارائه گزارشی از ظرفیت‌های پایتخت اعلام کرد که این شهر می‌تواند به یک مقصد گردشگری درجه یک برای شهروندان و گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.
ظرفیت‌های ناشناخته پایتخت
لازم است به ظرفیت‌های بزرگ اما کمتر شناخته‌شده تهران توجه شود. این شهر نباید تنها به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی شناخته شود و هویت گردشگری آن نادیده گرفته شود. ایران ۸۳۶ موزه دارد که طبق برنامه توسعه باید به هزار موزه برسد. از این تعداد، ۲۵۹ موزه زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، ۳۲۴ موزه توسط دستگاه‌های دولتی، ۲۱۶ موزه خصوصی و ۳۷ موزه به صورت مشارکتی اداره می‌شوند. استان تهران با داشتن ۱۹۳ موزه، رتبه اول کشور را در این زمینه دارد. این آمار، که شامل ۱۱۰ موزه غیروابسته، ۲۹ موزه وابسته، ۲۵ موزه خصوصی و ۴ موزه مشارکتی است، ظرفیت بالای فرهنگی این استان را نشان می‌دهد.
تهران قدیم و جدید؛ دو چهره یک شهر
برای شناخت تهران باید آن را از دو دیدگاه بررسی کرد: «تهران قدیم» با هویت فرهنگی غنی و «تهران جدید» با ویژگی‌های مثبت و منفی خود. امروزه تهران یک ابرشهر با وسعت و جمعیت زیاد است. در این شهر ۲۴۰۰ بنای واجد ارزش شناسایی شده، اما تنها ۵۵۰ بنا و ۳ محله (بازار، سنگلج و اودلاجان) در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده غنای هویتی تهران است که به حفاظت بیشتری نیاز دارد.
چرا تهران مقصد گردشگری نیست؟
در سال‌های گذشته، الگوبرداری از شهرسازی غربی باعث شده خانه‌های ویلایی به برج‌ها، مغازه‌های محلی به مراکز خرید بزرگ و میدان‌های سنتی به بهانه مشکلات ترافیکی حذف شوند. رشد بدون برنامه تهران و بی‌توجهی به هویت فرهنگی آن، به افزایش جمعیت و توسعه شهری بر اساس نیازهای صرفاً اقتصادی منجر شده است. نتیجه این روند، شهری با آب‌وهوای نامناسب و کیفیت زندگی پایین است که ساکنان آن در تعطیلات به مناطق دیگر سفر می‌کنند.
میراث طبیعی فراموش‌شده تهران
تهران علاوه بر میراث فرهنگی، دارای میراث طبیعی منحصربه‌فردی نیز هست. این شهر به دلیل وسعت زیاد، یک شهر چندفصل به شمار می‌رود. آب‌وهوای خاص شمیرانات، ویژگی‌های شهرری، درختان کهنسال خیابان ولیعصر، کن، دره فرحزاد و قنات‌های فعال از جمله این ظرفیت‌ها هستند. متأسفانه بخشی از این میراث طبیعی در خطر تخریب قرار دارد. غارها، چشمه‌علی و درختان کهنسال در امامزاده قاسم نیز از دیگر پتانسیل‌های طبیعی تهران هستند که باید معرفی و حفظ شوند.
کمرنگ شدن هویت محله‌ای
امروزه اکثر گردشگران برای بازدید از اماکن غیرمیراثی به تهران سفر می‌کنند. در گذشته، محله‌ها به ساکنان خود هویت می‌بخشیدند و افراد با افتخار خود را «بچه اتابک» یا «بچه فلاح» می‌نامیدند. این حس تعلق، به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کرد، اما امروز این هویت محله‌ای ضعیف شده و افراد بیشتر به شماره منطقه خود اشاره می‌کنند.
پتانسیل بالای گردشگری؛ از موزه تا امامزاده
ظرفیت‌های تهران فراتر از آمار موزه‌هاست. در کلانشهر تهران (شامل ری و شمیرانات) ۲۳۷ امامزاده، ۱۱۲ موزه، ۳۰ خانه‌موزه، ۱۰ باغ‌موزه، ۲۴۳۲ پارک و بوستان، ۲۴۳ استخر و ۱۸۶ شهربازی وجود دارد. این آمار نشان‌دهنده پتانسیل بالای گردشگری و میراث فرهنگی تهران است، اما این ظرفیت‌ها به خوبی معرفی نشده‌اند.
نیاز به توسعه زیرساخت‌های گردشگری
برای تبدیل گردشگری به صنعتی پایدار، ایجاد زیرساخت‌هایی مانند حمل‌ونقل عمومی مناسب، تبلیغات، امنیت، آموزش و فرهنگ‌سازی ضروری است. بسیاری از اماکن گردشگری دسترسی مناسبی ندارند و نهادهای شهری نیز در زمینه تبلیغات و اطلاع‌رسانی ضعیف عمل کرده‌اند. همچنین، بافت‌های تاریخی در مناطق مرکزی به دلیل نوع معابر، نیازمند امنیت بیشتری هستند و هماهنگی میان نهادهای دولتی و مردم برای بهبود این وضعیت لازم است.
تأثیرات مثبت توسعه گردشگری
توسعه گردشگری می‌تواند نتایج مثبتی همچون آرامش روانی، نشاط اجتماعی، کاهش آسیب‌ها، رونق اقتصادی و تقویت سرمایه اجتماعی برای تهران به همراه داشته باشد. دسترسی به فضاهای تفریحی و فرهنگی با توجه به کوچک شدن خانه‌ها، کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد. حضور خانواده‌ها در فضاهای عمومی نیز به کاهش پاتوق‌های آسیب‌خیز کمک می‌کند. همچنین، این صنعت برای ساکنان محلی اشتغال‌زایی می‌کند و آشنایی مردم با هویت غنی شهرشان، احساس تعلق و سرمایه اجتماعی را افزایش می‌دهد.
اقدامات برای حفظ میراث فرهنگی
در منطقه ۱۲ تهران، بناهای تاریخی بسیاری در حال مرمت هستند و بازسازی بناهایی مانند خانه فروغ، وثوق‌الدوله و خانه آیت‌الله طالقانی در آینده به پایان خواهد رسید. مرمت خانه اتحادیه در سال ۱۳۹۶ تمام شد و اکنون ظرفیت آن در حال افزایش است. خانه‌های تاریخی شهر متعلق به اوقاف، وزارتخانه‌ها، میراث فرهنگی، شهرداری و اشخاص حقیقی هستند. زندان هارون‌الرشید در مالکیت اوقاف قرار دارد و بخش بزرگی از میراث تاریخی خصوصی در مناطق ۱۱، ۱۲ و شهرری واقع شده است.
منبع: همشهری
